Artikel en foto van Movisie
Op vrijdag 14 oktober 2022 vindt het Congres Regenboogsteden 2022 plaats in de Jaarbeurs in Utrecht. Op deze dag komen vertegenwoordigers van alle gemeenten in Nederland, lokale belangenorganisaties, sociaal professionals en andere geïnteresseerden samen om over lhbti+ beleid te praten. Naar aanloop van dit congres publiceren wij een artikelenreeks om meer zichtbaarheid te geven aan de rol en invulling van de twaalf Regenboogprovincies. Deze keer spreken we met Marjan Ruiter (56) en Stefano Frans (34) uit de provincie Zeeland, over wat zij doen voor de lhbti+ gemeenschap en hun eigen ervaringen als het gaat om jezelf kunnen zijn in hun provincie.
Hoe zetten jullie je voor lhbti+ emancipatie in?
Stefano: Ik zit als vrijwilliger in het bestuur van het LHBT Netwerk Zeeland, dat is een parapluorganisatie die zich sterk maakt voor de acceptatie van de lhbti+ gemeenschap in Zeeland. Het netwerk focust onder andere op het vergroten van bewustzijn rondom lhbti+ thema’s bij professionals die in contact staan met het individu, zoals huisartsen en docenten. We denken op die manier meer te bereiken dan wanneer we ons op de lhbti+ doelgroep zelf richten, want in principe is het COC daar al voor. Bij mijn andere baan, als beleidsadviseur bij Anti Discriminatie Bureau Zeeland, werk ik samen met collega’s aan emancipatie en inclusie in de samenleving. We zijn als bureau hét meldpunt voor discriminatie-ervaringen en we doen veel aan preventie. Zo hebben we bijvoorbeeld een film laten maken waarin zes Zeeuwen die elkaar niet kenden in duo’s bij elkaar gebracht werden om over vooroordelen te praten. En daarin zitten ook een aantal leden van de lhbti+ gemeenschap. Zij vertellen in de film over hun ervaringen en we geven naar aanleiding van deze film ook gastlessen, onder andere op middelbare scholen. Met deze film hopen we anderen een spiegel voor te houden, te confronteren met (on)bewuste vooroordelen.
Marjan: Ik zou niet zeggen dat ik me specifiek inzet voor de emancipatie voor de lhbti+ gemeenschap, omdat ik niet weet ik of dat wel waar kan maken. Maar vanuit mijn functie als directeur bij het Zeeuws Museum probeer ik mijn steentje bij te dragen aan een inclusievere samenleving. Zo zijn we als museum lid geworden van de internationale beweging OF/BY/FOR ALL: een organisatie die culturele instellingen handvatten biedt om samen te werken met mensen van buiten de eigen organisatie. Door hun methode toe te passen werken we niet enkel vóór een groep maar ook mét deze groep. Zo realiseer je samen nieuwe ontwikkelingen. De eerste groep die wij als museum hebben uitgekozen om mee samen te werken was de lhbti+ gemeenschap. Enerzijds omdat een aantal van onze medewerkers affiniteit heeft met deze groep en anderzijds omdat lhbti+ personen in de Zeeuwse omgeving nog lang niet altijd geaccepteerd worden en met uitsluiting geconfronteerd worden. Daarnaast zijn we bezig met een vierjarig project dat onderzoekt hoe je door middel van kunst en cultuur kunt bijdragen aan het verminderen van eenzaamheid. Ook bij dit project komen leden van lhbti+ gemeenschap naar voren, omdat zij relatief vaker door familie of hun religieuze gemeenschap worden uitgesloten.
Wat zijn de specifieke uitdagingen voor de lhbti+ gemeenschap in Zeeland?
Stefano: Zeeland is van oudsher een provincie waar het christendom een grote rol speelt. Deze kerkleer kan een negatieve houding hebben tegenover lhbti+ zijn, al hoeft dat in de praktijk niet altijd het geval te zijn. Ik ken zeker de verhalen van mensen waarin duidelijk wordt dat religie tot een worsteling in een familie of op school heeft geleid. Maar gelukkig zie ik steeds vaker dat het wel goed gaat in de praktijk. Zo zijn er bijvoorbeeld meerdere lesbische pastoors in Zeeland en worden lhbti+ personen ook steeds vaker binnen kerkgenootschappen geaccepteerd. In de rest van het land heerst soms het idee dat we in Zeeland honderd jaar achterlopen als het gaat om de acceptatie van minderheden, maar dat beeld vind ik onjuist. Juist die nuchtere Zeeuw doet niet te moeilijk over onderwerpen als homoseksualiteit en bemoeit zich niet snel met anderen.
Marjan: Dat komt denk ik doordat bepaalde conservatieve aspecten enorm uitvergroot worden in de media. Soms terecht, soms onterecht. Toen een voormalig gedeputeerde van de SGP op televisie aan het huilen was omdat een vrouwelijke SGP’er wethouder was geworden, domineerde dat beeld van Zeeuwen vervolgens in de media. Alhoewel dit een persoonlijk standpunt betreft, is dit wel mensen onthouden over deze regio. Tegelijkertijd hoor ik van lhbti+ personen om me heen, die vaak ook hierheen zijn verhuisd, dat het in Zeeland fijner en makkelijker is om jezelf te zijn dan in de grote steden.
'Het is moeilijker om andere lhbti+ personen te vinden in Zeeland.
Dat leidt soms ook tot eenzaamheid.'Wat zijn jullie eigen ervaringen zijn als het gaat om jezelf kunnen zijn in jullie provincie?
Stefano: In Zeeland heb ik als homoseksuele man van kleur bijna nooit last gehad van discriminatie-ervaringen. Persoonlijk ervaar ik Zeeland als een open provincie. Momenteel woon ik in Middelburg, maar ik ben in Tilburg geboren en getogen. Vijftien jaar geleden ben ik naar Zeeland verhuisd. Twee jaar geleden heb ik voor het eerst iets meegemaakt wat minder leuk was. Ik ging samen met mijn ex-vriend naar een cabaretvoorstelling van een vriend, ergens in een klein Zeeuws dorp. De voorstelling was in het Zeeuws en er werd me door twee vrouwen gevraagd of ik het wel verstond terwijl mijn ex-vriend, die wit is, niets werd gevraagd. Dat was een moment waarop ik me even ‘de ander’ voelde. Er wordt door mijn kleur eerder gedacht dat ik ergens anders vandaan kom. Wat betreft mijn homoseksualiteit heb ik hier gelukkig nog nooit iets vervelends meegemaakt. Dat was in Tilburg wel anders, vooral op de middelbare school waar ik werd uitgescholden en geslagen omdat ik openlijk homo ben.
Marjan: Ik ben natuurlijk een ally, maar tegelijkertijd behoor ik ook tot de groep van veelvinkers. Ik ben hoogopgeleid, hetero en ik heb een gezin met kinderen. Toen ik in 2009 als vrouwelijke directeur bij het Zeeuws Museum begon werd ik wel geconfronteerd met scepsis. Zo van: ‘Wat doet dat meisje hier?’ Bovendien snapten sommigen niet waarom weer iemand van buiten Zeeland directeur werd, alsof iemand per se van binnen de provincie moet komen om gekwalificeerd te zijn voor deze functie. Dat is wat ik zo als vrouw meemaak. Wat ik van lhbti+ personen in de organisatie hoor, is dat ze gemeenschapszin missen in Zeeland. Het is moeilijker om elkaar te vinden leggen lhbti+ collega’s mij uit. Dat leidt soms ook tot eenzaamheid.
Stefano: Er zijn wel lokale initiatieven voor de lhbti+ gemeenschap, maar vaak loopt het spaak bij het vinden van voldoende vrijwilligers. Daardoor wordt het lastig om initiatieven te blijven dragen als organisatie. Toch is er een goed vooruitzicht: Volgend jaar komt Roze Zaterdag naar Goes! En dat is uniek, Roze Zaterdag bestaat sinds 1977 en het heeft sindsdien nog nooit in Zeeland plaatsgevonden. Hopelijk kunnen we Zeeland tijdens deze editie landelijk op de kaart zetten als provincie waar je als lhbti+ persoon fijn kunt wonen.
Zijn er voorbeelden van mooie initiatieven in Zeeland die je graag zou willen benoemen. En waar andere provincies misschien iets van kunnen leren?
Stefano: Gekozen Familie is een waardevol initiatief opgezet vanuit Roze 50+ Zeeland. Het is een supportgroep voor, voornamelijk oudere lhbti+ personen die bijvoorbeeld weinig familie in de buurt hebben of die niet zo veel contacten hebben in hun directe woonomgeving. Leden van deze steungroep stellen hun huis beschikbaar als ontmoetingsplek voor anderen om te praten, ervaringen uit te wisselen en elkaar te helpen. Wat ik er zo mooi aan vind is dat het enorm laagdrempelig is, je hebt er niet veel voor nodig en kunt toch een hoop betekenen voor elkaar. Juist in een omgeving waar weinig ontmoetingsplekken zijn. De documentaire Allemaal mensen die wij bij het antidiscriminatiebureau hebben laten maken vind ik ook een goed voorbeeld, omdat er echt vriendschappen uit zijn ontstaan. Twee koppels die elkaar waarschijnlijk in dagelijks leven straal aan voorbij zouden lopen zijn tijdens de opnamedag bevriend geraakt. Mensen hebben meer gemeen dan ze denken.
Marjan: Gekozen Familie is een van de gesprekspartners waar wij als Zeeuws Museum mee samenwerken om een actieplan voor het museum, gericht op de lhbti+ gemeenschap in Zeeland op te zetten– enorm fijne partij om mee samen te werken. De regenboogambassadeurs uit Kapelle vind ik ook bijzonder, omdat zij zichzelf ten doel hebben gesteld om lhbti+ emancipatie op de agenda te krijgen in de (lokale) politiek en op scholen. Ik vind het mooi hoe ze open en persoonlijk naar buiten treden. Ook zijn er initiatieven vanuit GSA’s (Gender & Sexuality Alliance, een groep leerlingen die zich sterk maakt voor een veilige omgeving op school) opgezet om groepen lhbti+ jongeren die in een religieuze gemeenschap zitten te begeleiden of gewoon een luisterend oor te bieden.
Stefano: De afgelopen twee jaar hebben we bij het Anti Discriminatie Bureau Zeeland keihard gewerkt met Zeeuwse bestuurders en het Zeeuwse onderwijs om een inclusiviteitsverklaring op te stellen. In deze verklaring onderschrijven scholen waar zij als inclusieve school naar streven en waar ze zich voor inzetten. Daarnaast onderschrijven de scholen ook wat ze doen als het onverhoopt misgaat en er toch sprake is van discriminatie. Het heeft een poos geduurd om dit van de grond te krijgen maar ik ben trots op het eindresultaat!
'Je hoeft niet tot een minderheidsgroep te behoren
om je voor een inclusieve samenleving in te zetten.'Waar hopen jullie dat Zeeland over tien jaar staat als het om lhbti+ emancipatie gaat?
Stefano: Dat iedereen zich in Zeeland veilig voelt en zichzelf kan zijn. Als ik even naar het grotere plaatje kijk zou ik mensen graag willen meegeven dat je niet tot een minderheidsgroep hoeft te behoren om je voor een inclusieve samenleving in te zetten. Ik denk dat veel meer mensen een steentje kunnen bijdragen om Zeeland inclusiever te maken– het zou mooi zijn als steeds meer mensen zich geroepen voelen om iets bij te dragen.
Marjan: Ik ben de eerste uit mijn arbeidersfamilie die ging studeren, als meisje ook nog eens. Dat was destijds heel ongebruikelijk. Mijn ouders werden voor gek uitgemaakt dat ik ging studeren. Anderen zeiden dat het weggegooid geld was omdat ik later toch wel achter de kinderwagen en het aanrecht zou staan. Die ervaring maakt het dat ik het belangrijk vind dat niemand belemmerd wordt door diens achtergrond, cultuur, sociale klasse en/of gebrek aan geld. Iedereen hoort de kans te hebben om zich te ontwikkelen. Tegenwoordig denken we in hokjes, omdat het nodig is om de verschillende uitgangsposities uit te lichten, maar hopelijk kunnen we daar ooit aan voorbij gaan en vooral de overeenkomsten zien. Ik realiseer me goed dat ik wit ben en niet tot de lhbti+ gemeenschap behoor. Maar ik vind dat iedereen dezelfde universele rechten heeft. En die rechten zijn momenteel niet evenredig verdeeld, dus ik wil mij inzetten om dat te veranderen.
Het afgelopen jaar hebben we als Zeeuws museum meegedraaid in het landelijke inclusieproject Musea bekennen kleur. Ik werd enorm geraakt door een groepje jongeren met een migratieachtergrond die vertelden dat er altijd naar hen gekeken werd als er sprake was van diversiteitsvraagstukken. Alsof zij het moesten oplossen, terwijl ze vooral willen dat er nú iets verandert en dat witte mensen daar de verantwoordelijkheid voor nemen. Als we echt iets willen veranderen, zullen we het samen moeten doen.
Stefano: Dat is mooi, zo kan Marjan zich met haar visie op de samenleving ook inzetten voor de lhbti+ gemeenschap en andere minderheidsgroepen. Het systeem waarin we leven kijkt nu vooral naar wat we níet kunnen. Ik vind het waardevoller om bij iemand die bijvoorbeeld een beperking heeft te kijken naar wat iemand wél kan doen en wat diegene zijn bijdrage zou kunnen zijn aan de samenleving. Iedereen heeft kwaliteiten die ingezet kunnen worden om anderen te helpen. Hopelijk is dat over tien jaar de mentaliteit.
Bron en foto: Movisie
Dit artikel is onderdeel van de 12-delige reeks ‘Jezelf zijn in de provincie’. In deze artikelenreeks gaat journalist Bo Hanna in elke Regenboogprovincie in gesprek met inspirerende personen en initiatieven die allen een bijdrage leveren aan de emancipatie van lhbti+ personen. Alle Nederlandse provincies hebben zichzelf inmiddels uitgeroepen tot Regenboogprovincie, in navolging van de tientallen Regenboogsteden en gemeenten.
