TOOLKIT
ROZE50+

regenboogpijl

Toolkit om de aandacht voor seksediversiteit, genderdiversiteit en seksuele diversiteit in zorg en welzijn te vergroten

Seksediversiteit, genderdiversiteit, en seksuele diversiteit

In de Nederlandse wetgeving is op ongeveer 750 plaatsen sprake van begrippen als man, vrouw, vader, moeder, broer, zus enzovoort. Maar nergens staat in de wet beschreven wat de definitie van man en vrouw is. Dat was blijkbaar niet nodig; lange tijd werd er van net gedaan alsof alleen mannenlichamen en vrouwenlichamen bestonden (sekse), dat mensen zich alleen man of vrouw voelden (gender), en dat mannen alleen relaties aangingen met vrouwen (seksuele oriëntatie).

Natuurlijk hebben naast intersekse personen, transpersonen en LHB-personen altijd al bestaan maar door strikte maatschappelijke normen vond bijna iedereen het erg ongemakkelijk om daar over te praten. Sekse, gender, en seksualiteit zijn verschillende onderwerpen, maar delen een belangrijke vraag: wat verstaan we onder man en vrouw?

Daar komt nog bij dat iedereen met alle drie de onderwerpen te maken heeft en zichzelf daarom drie vragen kan stellen:

Wat is mijn sekse

Wat is mijn gender

Wat is mijn seksuele oriëntatie

Veel mensen zullen snel een antwoord kunnen geven, voor anderen is het gecompliceerder. Inmiddels is het breed geaccepteerd dat nuance in die antwoorden mogelijk is. Dus niet alleen maar man/vrouw, mannelijk/vrouwelijk, hetero/homo. Antwoorden variëren al naar gelang gevoelens of sociale omstandigheden.

Dit leidt tot zoveel variatie dat we spreken van seksuele diversiteit, genderdiversiteit en seksediversiteit.

Bron: NNID

Deze toolkit is ook beschikbaar in PDF:

Als je mensen gelijk wilt behandelen, moet je dat
op verschillende manieren doen

Veel organisaties stellen: ‘Wij maken geen onderscheid’ of ’Bij ons is iedereen welkom’. Door geen onderscheid te maken worden echter de specifieke behoeften of problemen van individuele cliënten/bewoners – in dit geval LHBTI personen – niet of onvoldoende gezien, herkend en erkend. Terwijl zo ongeveer 5% van de bevolking LHBTI is…

Hoewel diverse onderzoeken aantonen dat Nederlanders steeds positiever staan tegenover LHBTI personen, blijkt dat LHBTI’ers toch regelmatig te maken krijgen met negatieve reacties, discriminatie of uitsluiting, ook in de zorg- en welzijns- sector. Dit heeft invloed op welzijn en de gezondheid; LHBTI personen kennen vaak meer (met name psychische) gezondheidsproblemen zoals depressie of verslaving. Daarnaast hebben zij vaak te maken met andere en kleinere sociale netwerken dan hetero’s: zij kunnen niet altijd terugvallen op kinderen, familie of buren.

Voor meer informatie: www.movisie.nl/lhbti-emancipatie.

Niet omdat ik anders wil zijn, maar omdat ik mezelf wil zijn.

Heteronormativiteit speelt een rol in de aandacht voor seksuele diversiteit, genderdiversiteit en seksediversiteit: veel bestuurders, managers, zorg- en welzijnsmedewerkers en vrijwilligers zijn zich onvoldoende bewust van de aanwezigheid van LHBTI personen in hun organisatie.
Voor een deel speelt de ‘onzichtbaarheid’ van LHBTI personen daarin een rol: door de negatieve ervaringen durven veel mensen niet uit te komen voor hun seksuele diversiteit, genderdiversiteit en seksediversiteit. Voor veel oudere (en ook veel bi-culturele) LHBTI personen komt daarbij dat zij zijn opgegroeid in een maatschappij waarin homoseksualiteit een taboe, zonde, ziekte of misdrijf was.

Het ‘uitkomen voor wie je bent’ en spanning rondom acceptatie, het behoren tot een minderheid of te maken krijgen met pesten of discriminerend gedrag heeft zowel psychische als sociale gevolgen, vaak ook op langere termijn. Daarom is en blijft specifieke aandacht voor LHBTI personen noodzakelijk. Zodat ook zij – net als iedereen – zich écht welkom en veilig voelen om zichzelf te kunnen zijn.

ROZE LOPER EN ROZE LOPER SCAN©

De Roze Loper, het keurmerk voor LHBTI-vriendelijkheid in zorg en welzijn, heeft als doel de sociale acceptatie van LHBTI personen in zorg- en welzijnsinstellingen te bevorderen leidend tot acceptatie van seksuele diversiteit, genderdiversiteit en seksediversiteit in zorg en welzijn.

Cliënten/bewoners van een Roze Loper organisatie voelen zich meer gezien en veilig in hun seksuele- en genderidentiteit. Daarnaast wordt de organisatie meer inclusief in het algemeen. De Roze Loper wordt toegepast in woonzorg- en thuiszorginstellingen, organisaties voor mensen met een beperking, welzijnsorganisaties, GGZ en ziekenhuizen.

De geboden instrumenten zijn gecategoriseerd volgens de thema’s van de Roze Loper Scan:

Toolkit-bewustwopenhrespect Bewustwording
Openheid & Respect

Toolkit-empowerm Empowerment &
continue passende Aandacht

Toolkit-privacy Privacy
& Veiligheid

rozeloperstrans Voor meer informatie over de Roze Loper ga naar www.rozezorg.nl

Verhalen delen over ‘anders zijn’, vroeger en nu
Uit het onderzoek ‘Aandacht voor roze ouderen’ bij Roze Loper-instelling BrabantZorg in 2019-2020 door de Radboud Universiteit Nijmegen blijkt dat de aandacht voor roze ouderen een positieve wending kan geven aan het leven van individuele roze ouderen. Zo voelen sommige ouderen na de verhuizing naar een woonzorglocatie van BrabantZorg de ruimte om alsnog uit de kast te komen. De Roze Loper-activiteiten worden veel en graag bezocht, ook door LHBTI-wijkbewoners.

Bij veel activiteiten bij BrabantZorg wordt aandacht besteed aan roze ouderen door verbanden te leggen met ‘anders-zijn’, vroeger en nu. Uit het onderzoek blijkt dat bewoners door deze aanpak zelf verhalen delen, die vervolgens weer als aanknopingspunt worden gebruikt om het gesprek over sekse-, gender- en seksuele diversiteit aan te gaan. Belangrijk hierbij is dat zorgprofessionals naast ervaringskennis ook achtergrondinformatie krijgen en informatie over bejegening.

(bron: www.movisie.nl/artikel/onderzoek-aandacht-roze-ouderen-brabantzorg, 19-11-2020)

Ondanks de groeiende aandacht voor seksuele diversiteit, genderdiversiteit en seksediversiteit zijn er nog veel instellingen in de welzijnssector die LHBTI’s niet meenemen in hun (inclusie)beleid. Veel welzijnsinstellingen vinden het bestaan van gender- en seksuele diversiteit zo vanzelfsprekend dat specifieke aandacht juist ontbreekt. Ook is er nog sprake van ongemak binnen veel welzijnsorganisaties.

Welzijnswerk richt zich op het welzijn van mensen in hun eigen leefomgeving en op mogelijkheden voor ontmoeting in hun eigen buurt. Meer en meer ouderen blijven zelfstandig thuis wonen, vaak met ondersteuning van welzijnswerk.
Veel (met name oudere) LHBTI’s vinden weinig (h)erkenning bij hun omgeving, waardoor ze zich sneller terugtrekken en minder gauw meedoen aan activiteiten. Dit vergroot de kans op sociaal isolement en eenzaamheid.

Meer aandacht in welzijnswerk
Welzijnsorganisaties kunnen LHBTI-vriendelijkheid bevorderen door thema’s als seksuele diversiteit, genderdiversiteit en seksediversiteit bespreekbaar maken, en door activiteiten te organiseren die over deze thema’s gaan. Maar ook door er niet automatisch vanuit te gaan dat iedere relatie een heterorelatie is. Informatie en activiteiten uit deze toolkit kunnen daarbij gebruikt worden.
De instrumenten in deze toolkit sluiten aan op de 3 thema’s van de Roze Loper Scan zodat organisaties die aan een of meer van deze aspecten aandacht willen besteden gerichter relevante mogelijkheden kunnen selecteren.

WIST U DAT…

20% van de homo- of biseksuele ouderen bang is voor negatieve reacties van medebewoners in zorginstellingen?
bewoners/cliënten minder gemakkelijk over hun geaardheid durven te praten als je er automatisch van uit gaat dat ze hetero zijn?
In een wijk met 2000 bewoners er zo’n 100 lesbisch, homo of biseksueel zijn en er gemiddeld acht transgenders wonen?
LHBTI personen zich, vaker dan hetero’s, niet veilig voelen in hun woonomgeving of minder binding met hun buurt of buren hebben?
Er ongeveer 190.000 intersekse personen in Nederland zijn
Meer dan de helft van de transgender personen te maken heeft gehad
Met ernstige bedreigingen of geweld in de openbare ruimte?

HOE KUNT U DEZE TOOLKIT GEBRUIKEN?

Deze toolkit bevat informatie en suggesties om seksuele diversiteit, genderdiversiteit en seksediversiteit in zorg- en welzijnsorganisaties te agenderen en aandacht voor LHBTI personen te implementeren, versterken en te borgen in de organisatie. De nadruk ligt hierbij vooral op LHBTI ouderen.
Om aandacht te besteden aan seksuele diversiteit, genderdiversiteit en seksediversiteit is een samenhangende en organisatiebrede aanpak het meest effectief (het organiseren van enkele ‘losse’ activiteiten blijkt minder effectief).

De aanpak slaagt alleen als het door de hele organisatie wordt gedragen en niet op de schouders van één persoon rust. Samenhang in activiteiten, continuïteit, samenwerking en langetermijnvisie zijn van belang, net als inbedding in het beleid en de dagelijkse praktijk. Deze toolkit biedt suggesties voor een samenhangende, gevarieerde aanpak zodat de aandacht voor seksediversiteit, genderdiversiteit en seksuele diversiteit zowel in de praktijk als beleidsmatig versterkt en geborgd kan worden. Met enige creativiteit zijn de genoemde suggesties ook voor jongere LHBTI personen en in andere settingen (zoals in organisaties voor mensen met een beperking en de GGZ) geschikt.

TaartFBSpecifiek voor de gehandicaptenzorg is de Instrumenten box seksuele diversiteit ontwikkeld

WAT VINDT U IN DEZE TOOLKIT?

Deze toolkit bevat verschillende mogelijkheden om de aandacht voor seksuele diversiteit, genderdiversiteit en seksediversiteit in zorg- en welzijnsorganisaties te vergroten, onderverdeeld in ‘informatie’ en ‘activiteiten’.

Informatie

bevat een overzicht van (verwijzingen naar) relevante (achtergrond) informatie, literatuur, goede praktijkvoorbeelden en sites over (vooral) LHBTI ouderen. Deze informatie kan gebruikt worden voor de onderbouwing van een LHBTI-inclusief beleid, voor deskundigheidsbevordering of om bepaalde activiteiten inhoudelijk voor te bereiden.

Activiteiten

dit deel biedt mogelijkheden die ingezet kunnen worden voor of met groepen bewoners/cliënten en hun naasten, medewerkers of vrijwilligers. Dat kan variëren van allerlei vormen van amusement tot deskundigheidsbevordering. Sommige activiteiten kunnen voor meerdere doelen ingezet worden. De meeste activiteiten vragen voorbereidingstijd en er zijn kosten aan verbonden.

De geboden instrumenten zijn gecategoriseerd volgens de thema’s van de Roze Loper Scan.

Toolkit-bewustwopenhrespect Bewustwording Openheid & Respect

Toolkit-empowerm Empowerment &
continue passende Aandacht

Toolkit-privacy Privacy & Veiligheid

Toolkit-bewustwopenhrespect Bewustwording Openheid & Respect

Toolkit-empowerm Empowerment &
continue passende Aandacht

Toolkit-privacy Privacy & Veiligheid

Feiten en cijfers op een rij
Interventie-beschrijving Roze Loper
Feiten en cijfers op een rij
Persoonsgerichte zorg aan LHBTI-cliënten
Feiten en cijfers op een rij
In Roze Salons kunnen homoseksuele ouderen echt zichzelf zijn
Feiten en cijfers op een rij
Hoe ondersteun je ouderen met LHBTI+ gevoelens
Feiten en cijfers op een rij
Jezelf zijn in het verpleeghuis
Feiten en cijfers op een rij
Transgenderpersonen in zorg en welzijn
Feiten en cijfers op een rij
Publicatie intimiteit en seksualiteit in het verpleeghuis
Feiten en cijfers op een rij
Informatie betreffende Cijfers en Onderzoek
Feiten en cijfers op een rij, kennisbank
Rapportage bewonersevaluatie Roze Loper
Boeken
Roze in beeld
Boeken
Handreiking Regenboog taaltips
Boeken, Toolkit
Genderdoeboek
Boeken
Roze Levens verhalen
Boeken
Nieuwe Namen
Boeken
Stormachtig Stil

Documentaires over LHBTI ouderen dragen bij aan het vergroten van de kennis over en de zichtbaarheid van deze groep. Zij kunnen zorgen voor meer bewustwording, begrip en respect.

Hieronder een aantal documentaires met of over LHBTI ouderen die in een zorginstelling (gaan) wonen en waarmee zij dan geconfronteerd worden. De documentaires kunnen gebruikt worden als onderdeel van een training of een gesprek met bewoners/cliënten.

Roze50+ You Tube kanaal
Roze 50+ heeft een eigen YouTube kanaal waar regelmatig nieuwe films of documentaires op geplaatst worden. www.youtube.com

documentaires
Monument van Trots
documentaires
Tv programma Kruispunt “Oud en uit de kast”
documentaires
Oud Roze
documentaires
Grijze muren
documentaires
Altijd al anders
documentaires
Nou én
documentaires
Transgender ouderen project
documentaires
De Roze loper

Deze websites bieden meer informatie over seksuele diversiteit, genderdiversiteit en seksediversiteit in zorg en welzijn, met name over LHBTI ouderen.

Toolkit-bewustwopenhrespect

Toolkit-empowerm

Toolkit-privacy

Informatie voor bewoners en medewerkers

Een van de manieren om te laten zien dat een bk/l, organisatie aandacht besteedt aan seksuele diversiteit, genderdiversiteit en seksediversiteit is dit expliciet te benoemen in flyers en folders. Voor zowel (toekomstige) bewoners/cliënten en hun naasten als voor (nieuwe) vrijwilligers en medewerkers wordt duidelijk dat deze organisatie LHBTI personen welkom heet. Voor LHBTI personen zelf is het een duidelijk statement dat deze organisatie zorgt voor een open, tolerante en veilige sfeer, zodat ook zij zichzelf kunnen zijn.

Praktijk voorbeelden
Stappenplan Roze Loper
Praktijk voorbeelden
Goed praktijk voorbeeld bij Cordaan
Praktijk voorbeelden
Roze Loper bij de Rietvink
Praktijk voorbeelden
Zichtbaarheid
Praktijk voorbeelden
Roze ambassadeur
Praktijk voorbeelden
Brochure AxionContinu
Praktijk voorbeelden
Flyer Brabant Zorg

In dit deel vindt u activiteiten voor of met groepen
cliënten/bewoners en hun naasten, medewerkers en vrijwilligers.

Deskundigheidsbevordering voor medewerkers en vrijwilligers draagt bij aan het versterken van de aandacht voor seksuele diversiteit, genderdiversiteit en seksediversiteit.

Medewerkers en vrijwilligers volgen een training of workshop om hun kennis, professionele houding en vaardigheden ten opzichte van LHBTI personen te verbeteren. Aspecten als coming out, de leefstijl en de levensloop van LHBTI senioren en de specifieke problematiek, situatie en diversiteit van deze groep komen aan de orde.

Trainingen en Workshops

De trainingen of workshops zijn interactief en dynamisch van opzet, waarbij deelnemers werken met casuïstiek, en ervaringen en meningen met elkaar uitwisselen. Deze trainingen of workshops zijn vooral gericht op bewustwording van eigen waarden en normen ten aanzien van seksuele diversiteit, genderdiversiteit en seksediversiteit, het vergroten van de kennis over (oudere) LHBTI personen en het oefenen van vaardigheden, met als doel de professionaliteit van medewerkers en vrijwilligers te versterken.

Online trainingen

Naast trainingen of workshops kunnen medewerkers en vrijwilligers ook een of meer online trainingen volgen. Ze kunnen dan in eigen tempo en op een zelfgekozen tijd en plaats hun kennis, professionele houding en vaardigheden ten opzichte van LHBTI personen verkennen en verbeteren.

Voorlichting

Toolkit, Voorlichting
Voorlichting voor zorgmedewerkers en bewoners
Toolkit, Voorlichting
Adviesgesprek met een Roze 50+ ambassadeur

Trainingen en Workshops

Workshops & Trainingen
Online trainingen
Toolkit, Workshops & Trainingen
Workshop Oudere transgenderpersonen en hun zorg(en)

Activiteiten met een Roze Randje

Zorg- en welzijnsorganisaties organiseren veel activiteiten voor bewoners in hun woon-/zorgcentrum of hun wijk. Veel van deze activiteiten kunnen van een ‘roze randje’ voorzien worden. Zo kan een ‘Roze of Regenboogdiner’ georganiseerd worden, bijvoorbeeld op Valentijnsdag, met een roze of juist veelkleurig menu. En waarom niet ook een uitstapje naar een van de Prides in ons land? Of een regenboogvlag als bingoprijs?

Door activiteiten met een roze randje te organiseren kunnen organisaties laten zien dat ze staan voor diversiteit en inclusie. Ze geven aandacht aan LHBTI personen zodat zij zich ook kunnen herkennen en welkom voelen. Een activiteit met een roze randje kan de aanleiding zijn tot een gesprek over seksuele diversiteit, genderdiversiteit en seksediversiteit en over LHBTI ouderen. Activiteiten zijn voor cliënten/bewoners en hun naasten, zorgmedewerkers en vrijwilligers.

Regenboog kookworkshop

Regenboogkookworkshop door SWOA Arnhem

De Regenboogkookworkshop wordt vier keer per jaar georganiseerd. Hou hiervoor de agenda en Facebookpagina in de gaten!

Toolkit-bewustwopenhrespect

Toolkit-empowerm

ABC Alliantie Welzijn en Cordaan organiseren een roze pubquiz

Toolkit-bewustwopenhrespect

Toolkit-empowerm

Activiteiten, Blog, Toolkit
Aal goud?… elk en ain zichzulf?! Alles goed?… iedereen zichzelf?!
Activiteiten, Toolkit
Toneelvoorstelling Wat Nou Oud?
Activiteiten, Toolkit
Interactieve presentatie Roze in Beeld
Activiteiten, Toolkit
Stijldans demonstratie door een herenpaar
Activiteiten, Toolkit
Tour d’Amour
Activiteiten, Toolkit
De Regenboog Quiz
Activiteiten, Toolkit
De regenboogvlag

Een film vertonen met een LHBTI thema is een goede manier om seksuele diversiteit, genderdiversiteit en seksediversiteit zichtbaarder en bespreekbaar te maken. Dergelijke films bieden ook (h)erkenning voor LHBTI personen.

Films met een LHBTI thema dragen bij aan begrip en kunnen leiden tot minder uitsluiting en discriminatie. Uit onderzoek blijkt dat films waarin de kijker de wereld ziet vanuit het perspectief van iemand die veel te maken heeft met discriminatie bijdragen aan minder discriminatie en uitsluiting. Zeker wanneer de onrechtvaardigheid wordt onderstreept, kan dit leiden tot minder vooroordelen ten aanzien van mensen uit de betreffende groep. Wanneer je voelt of ziet wat de gevolgen van discriminatie zijn voor iemand anders, word je inlevingsvermogen vergroot en nemen vooroordelen af. (bron: www.kis.nl)

Enkele voorbeelden van films met een LHBTI thema (die ook voor een ‘ouder’ publiek geschikt zijn) zijn:

Toolkit-bewustwopenhrespect

Toolkit-empowerm

Een fototentoonstelling kan op laagdrempelige en beeldende wijze aandacht besteden aan LHBTI ouderen. De foto’s en teksten van LHBTI ouderen brengen bezoekers in contact met deze groep.

Een fototentoonstelling is zeer geschikt in combinatie met een andere activiteit uit deze toolkit, een landelijke dag (als IDAHOT, Coming Out Dag of Roze Zaterdag) of als kick off van een Roze Lopertraject. Omlijst met een openingsborrel en introductie door een gastspreker wordt op beeldende wijze het onderwerp ter sprake gebracht. Het is gebleken dat ook de lokale media van deze activiteit gecharmeerd zijn.

Voor cliënten/bewoners en hun naasten, zorgmedewerkers, vrijwilligers en management, bestuur en beleidsmedewerkers.

foto exposities, Toolkit
Oud & Proud
foto exposities, Toolkit
Expositie “Iedereen mag er zijn”
foto exposities, Toolkit
Stormachtig stil
foto exposities, Toolkit
Nooit meer in de kast

Een muzikaal optreden kan de bewustwording en zichtbaarheid van LHBTI vergroten. Een ‘roze’ optreden kan aanleiding zijn voor een gesprek over seksediversiteit, genderdiversiteit en seksuele diversiteit.

Er zijn veel artiesten die een ‘roze’ repertoire brengen: liedjes waarin LHBTI-zijn een rol speelt. Soms gaat de tekst over de liefde tussen twee mannen of twee vrouwen, soms wordt een tekst aangepast (‘hij’ wordt ‘zij’ of omgekeerd) of zijn het teksten van bekende LHBTI zangers of zangeressen, zoals Robert Long, Wim Sonneveld of Claudia de Breij. Sommige artiesten treden op als drag-queen of in travestie.

Muzikale optredens, Toolkit
Kees en Ingeborg
Blog, Muzikale optredens
Harald Veenstra
Blog, Muzikale optredens, Toolkit
De muzikale bingo
Blog, Muzikale optredens, Toolkit
Gerard van Maasakkers
Muzikale optredens, Toolkit
De Stiletto’s
Muzikale optredens, Toolkit
Duo Wilde Orchidee
Muzikale optredens, Toolkit
Victoria False
Blog, Muzikale optredens, Toolkit
Roze vlinders
koren, Toolkit
Cantate Zus en Zo
koren, Toolkit
Mannenkoor Zangzaad
koren, Toolkit
Vrouwenkoor behoorlijk bekoorlijk
koren, Toolkit
Mannenkoor Mannen-akkoord
koren, Toolkit
Gemengd Homokoor Cantus Obliquus
koren, Toolkit
Mannenkoor Het Herenakkoord
koren, Toolkit
Mannenkoor Cantatori del Duomo
koren, Toolkit
Vrouwenkoor Heksenketel
koren, Toolkit
Mannenkoor VoxRosa
koren, Toolkit
Mannenkoorts
koren, Toolkit
LEGATO
koren, Toolkit
Rozenkoor
koren, Toolkit
Gay and Lesbian Galakoor
koren, Toolkit
Gay Men’s Chorus Manoevre

Spread the love

Artikel of activiteit insturen

Heb je een artikel of activiteit voor de agenda die je op de website wilt plaatsen, stuur dan een mail naar

De inhoud van je inzending wordt door de redactie bekeken, bij vragen nemen we vooraf nog even contact met je op. Bij het insturen van een foto, zorg dat degene die getoond wordt toestemming heeft gegeven voor publicatie.

Seniorenweb

De digitale wereld maakt het leven leuker en makkelijker. SeniorWeb helpt u uw weg te vinden in de snel veranderende digitale wereld met tips en stap-voor-stapuitleg. Met een lidmaatschap van ANBO krijgt u ook nog eens korting!
https://www.seniorweb.nl/anbo

Campagne Roze50+

Roze50+ zoekt ambassadeurs, interesse klik hier