Trans en Oud(t)

“We zeggen wel eens tegen elkaar, ik kan je zo goed begrijpen, ik weet er alles van. Nee, we weten er vaak helemaal niets van. En zelfs als we hetzelfde doormaken, dan nog kennen we soms de ander niet. Alleen al omdat we in een ander vel steken.”

Woorden uit de preek van Charlotte (89), emeritus predikant, advocaat in ruste én mantelzorger. Haar bijzondere verhaal is te horen in de podcast serie Trans en Oud(t)*, die Roze 50+ maakte in samenwerking met Leyden Academy.

Zinnetjes om even bij stil te staan. Want, alhoewel transgender personen de laatste jaren veel meer in beeld komen, blijft de groep transgender ouderen immers
nog steeds sterk onderbelicht. Die onbekendheid zorgt voor vooroordelen, discriminatie en onbegrip. Oudere transgender personen groeiden op in een tijd dat ze geen informatie hadden. Ze wisten zich vaak geen raad met hun gevoelens. Een transvrouw vertelde: ‘Als ik weer eens stiekem een jurk van mijn moeder had aangetrokken, voelde ik me heerlijk. Tegelijkertijd dacht ik: ‘Dit mag niet, dit kan niet, ik ben gek!’

Veel mensen dachten dat ze de enige waren. Rolmodellen waren er niet. En als iemand de moed had om werkelijk zichzelf te zijn, werd daar door de omgeving negatief
op gereageerd. Toch gaf die ‘aparte figuur’ de personen, die met een verborgen gevoel liepen, een vorm van herkenning. Zo vertelt Charlotte in Nieuwe Namen, levensverhalen van transgender ouderen: ‘Op een dag liep er een als vrouw geklede man voorbij. De buurtbewoners lachten hem uit en begonnen van alles te roepen. Vreselijk vond ik dat. En fantastisch tegelijk. Want wat ik daar zag, herkende ik. Misschien was ik niet de enige.’

Deze ervaringen met afwijzing en buitengesloten worden, heeft littekens achtergelaten en zorgt ervoor dat veel oudere LHBTI+ personen nog altijd uiterst voorzichtig zijn. Transman Jean in Nieuwe Namen: “Ik wilde altijd dat

de buitenwereld mij zou zien zoals ik me voelde. Dat is gelukt, maar echt contact voel ik niet. Behalve met mijn partner. We doen alles samen, maar niemand kent ons echt. Eigenlijk hebben we het ene geheim ingeruild voor het andere. De eerste vijfentwintig jaar wist niemand iets over mijn emoties, daarna wist niemand iets over mijn verleden.”

Ook voor ouders en grootouders is het niet altijd makkelijk hun LHBTI+ kinderen of kleinkinderen te ontvangen in een ziekenhuis of verpleeghuis. Angst voor pesterij ligt hieraan ten grondslag. Een 92-jarige moeder vertelde dat ze gepest werd vanwege haar transgender dochter. “Als je iedere dag dat gefluister hoort: ‘dat is de moeder van dat manwijf,’ doet dat pijn en blijf je op een gegeven moment op je kamer.”

Voorlichting, gesprekken met medebewoners en training over genderdiversiteit voor professionals is dan ook van groot belang. Meer kennis draagt bij aan zorg op maat
en het gevoel van veiligheid. Zo creëer je samen een omgeving waarin ook transgender ouderen over hun ervaringen kunnen vertellen en zichzelf durven zijn.
Anita (89): “De zorgmedewerkers helpen me met mijn make-up. Ze hebben me zelfs aangemoedigd om in een sjieke jurk naar het kerstdiner te komen. De andere gasten verblikten of verbloosden niet. Je ziet er beeldschoon uit, Anita!’ Het was als een droom die uitkwam. Eindelijk!”.

Tekst en foto: Eveline van de Putte